Permakültür Tasarımı
Dünyayı gözet, insanı gözet, artanı vakfet...
Permakültür, doğal sistemlerin gözlemine, geleneksel tarım yöntemlerinin içerdiği erdeme ve modern, bilimsel, teknolojik bilgiye dayanan bir tasarım sistemidir. Permakültür mühendisliği, fiziği, biyolojiyi, antropolojiyi, mimariyi, botaniği ve başka pek çok disiplini bünyesinde içerir. Permakültür öğrenerek tüm bu disiplinler üzerinde uzman olmazsınız ancak insan yerleşimleri üzerinde çalışırken tüm bu farklı disiplinler hakkında derin bir kavrayışa sahip olursunuz.
Permakültürün amacı sürdürülebilir insan yerleşimleri oluşturmak, yani kendi ihtiyaçlarını karşılayan, çevresini sömürmeyen ve kirletmeyen, sürdürülebilir, ekolojik anlamda sağlıklı ve ekonomik olarak da uygulanabilir sistemler yaratmaktır.
İnsanlığa permakültür fikrini hediye eden Bill Mollison'nun etik prensiplerini, felsefesini ve yöntemlerini takip ederek permakültür tasarımlarımı doğduğum köyde, Artvin'de gerçekleştiriyorum.
Permakültür Tasarımı Kursu(PDC) sırasında tasarladığım "Ekolojik Yaşam Köyü"
projesini incelemek isterseniz buradaki pdf dosyasına göz atabilirsiniz.
Örüntüler
Kenar Etkisi
Doğadaki desenler, doğal dünyada bulunan görünür, düzenli formlardır. Desenler bazen matematiksel olarak modellenebilir ve simetriler, ağaçlar, spiraller, menderesler, dalgalar, köpükler, mozaikler, çatlaklar ve şeritler içerir.
“Örüntüleme, tasarımlarımız için çerçeve oluşturur. Gözlemlerimizden elde ettiğimiz bilgiyi, varlık ve nesneleri, bağlantılar hakkındaki analitik yorumlarımızı, belirli malzeme ve teknolojileri bu çerçeve içine oturturuz. Örüntüleme sayesinde öğeler etkileşime girer ve faydalı ilişkiler kuracak şekilde işlev görmeye başlar. Örüntü, tasarımdır, tasarım da permakültürün konusudur.” (Bill Mollison)
Örüntüler
Doğada iki farklı yapının, oluşumun, maddenin kesiştiği sınır noktalar Mollison’a göre çeşitlilik, verim, tür sayısı, enerji akışı vb. açısından çok zengin yerlerdir. Su ile toprak, orman ile çayırlık, bir dağdaki buzul sınırı gibi iki ekosistemin birleştiği sınır bölgelerinde daha karmaşık, yeni, üçüncü bir ekosistem oluşur. Hem her iki ekosistemin de çoğu üyesi burada yaşayabilir, hem de buraya özgü yeni türler ortaya çıkar. Bu yüzden, arazi tasarımlarında ‘kenar etkisini’ azamiye çıkartacak girintili çıkıntılı, çok kenarlı yapılar (havuz, bahçe, bina …) yapılmalıdır. Çeşitlilik, akışkanlık, birleşimler yaşamı beslemektedir.
Doğada mükemmel bir yuvarlak ya da kare yoktur, doğanın şekilleri yamuk yumuktur, karmaşık, karışık, çatallı, kırıklı, girintili çıkıntılıdır. Sürdürülebilir yerleşimler kurmanın temel ilkesi de doğayla uyumlu örüntülere başvurmaktır. Bir ev yaparken, bir bahçe, havuz, su bendi oluştururken ya da bir köy, herhangi bir insan yerleşimi kurarken belli yapılara özgü belli oranları, dinamikleri, büyüklük, taşınabilir nüfus ve yan yanalıklardaki tahammül sınırlarını sürdürülebilir kılmanın yolu örüntülerin dilini bilmekte yatar.
Kardeş Bitkiler (Companion Planting) bir bahçede birbiriyle uyumlu bitkilerin yan yana ekilmesidir. Bu yöntem, bitkilerin birbirine yarayan özelliklerini kullanmayı ve birbirine zarar vermelerini önlemeyi amaçlayan bir tarım yöntemidir.
Uyumlu ve birbirine yararlı olan bitkileri (gölge oluşturma, toprağa besin maddesi sağlama, zararlıları kaçırma, yararlı böcekleri çekme vs.) birbirinin yakınına, uyumsuz bitkilerin ise birbirinden uzağa ekilmesi temeline dayanır. Bu sistemde toprak sürekli örtülü kalır. Böylece yılın her mevsimi ürün alınabilir.
Anadolu’da ise “Üç Kız Kardeş” olarak bilinen mısır-sırık fasulye-kabak birliği üç öğenin bir araya getirildiği, üçünün de olumlu etkilendiği en güzel bitki kardeşliği örneklerinden biridir. Mısır fasulyeye sarılacağı, onu rüzgârdan koruyacak bir dayanak sağlar, fasulye kökünde azot bağlayarak mısır ve kabağın beslenmesine destek olur, kabak yüzey örtücü olarak toprağın nemini korur, mısır ve fasulyenin köklerine gölge yapar, sağladığı gölge yabani otları engeller, kendisi de yarı gölge sevdiğinden mısır yapraklarının gölgesinden faydalanır. Bu kardeşlikten üç bitki de olumlu bir şekilde yararlanır.
Bitki kardeşliği sisteminde;
-
Bahçe içinde doğal bağışıklık oluşturarak zararlılara
ve hastalıklara karşı direnç geliştirir.
-
Yabani ot kontrolünü doğal yollarla gerçekleşir.
-
Toprağın farklı tabakaları bir arada kullanılmış olur.
-
Doğal dengeler gözetildiğinden biyoçeşitlilik artar.
-
Şifalı bitki, sebze, baharat, hayvan yemi ve arılar için balözü bitkileri
ve yerel türler gibi çeşitli bitkileri bir arada üretilir.
-
Toprağın nemi ve besleyiciliği korunur.
-
Kimyasal ilaç ve yapay gübre kullanımı gereği ortadan kalkar.
-
Dönüşümlü ekim kolaylaşır.
-
Sürekli ekim takvimi ile yoğun verim sağlanır.
Bitki Kardeşliği
(Daha detaylı bilgi edinmek isterseniz buraya tıklayınız)
